SÖZ ÜZERİNE

Dervişe dediler ki :

-Derviş! sözü nasıl söylemeliyiz?

Derviş biraz düşündü ve:

-Size söyleyeceğim şeylerin bir çoğu bu konuda daha önce söylenmiş  sözleridir. Lakin hangi sözün kime ait olduğunu bilemem. Yani bu konuda aktardığım sözlerin çoğu bana ait değildir. Bu böyle biline." dedikten sonra devam etti.

Efendim, Araplarda bir atasözü vardır "el-lisanü mizanul akl." Yani dil aklın ölçüsüdür diye.

Bir kişinin düşüncesi, hayata bakışı, bilgi düzeyi, karakteri, zaafları, zekası gibi çoğu şeyi konuşmasından anlaşılır.

 Kuran-ı Kerim'de Rabbimiz sözle ilgili şöyle buyuruyor:

"Kullarıma söyle, sözün en güzelini söylesinler. Yoksa şeytan aralarını bozar..." (İsrâ : 53)

Bu ayetten sözlerimizi seçerek ve dikkatli bir biçimde konuşmamız gerektiğini anlıyoruz.

Yine Rabbimiz Ahzap:70. ayette " doğru söz söyleyin" diye emrederken, Hacc :30 da "yalan sözden kaçının" buyurur

Nisa 148 de ise "Allah çirkin sözün açıkça söylenmesini sevmez..." Buyurarak herşeyi konuşmamamız, bu konuda seçici davranmamız konusunda bizi uyarır.

Yine K.Kerimde Hz. Musa'ya Firavuna gidip yumuşak söz söylemesi tembihlenmiştir ki Firavuna bile yumuşak söz söylenmesi gerekiyorsa birbirimize nasıl konuşmamız hemen anlaşılabilir. 

 Peygamber efendimizin konu ile ilgili tavsiyelerinden birisi şöyledir:

 Mealen:"Ya hayır söyle ya da sus."

Çünkü her sözümüz amel defterimize kaydediliyor. Yarın ya lehimizde ya da aleyhimizde delil olacaktır.

 Meşhur bir atasözümüzde

"Söz gümüşse sukut altındır." denilmiştir.

 Uzak doğuya ait bir söz var aklımda:

"Konuştuğunda bildiklerini tekrara etmiş olursun. Ama dinlersen yeni şeyler öğrenebilirsin."

 Efendim, söz:

*Uygun zamanda, uygun yerde ve uygun muhataba söylendiğinde değerlidir.

*Meramımızı ifade edecek en uygun kelimeler seçilmelidir. Kısa öz ve net olmalıdır.

*Söz de  muhatap da yorulmamalıdır.

*Söz muhatabın doğru anlayacağı kadar açık ve net olmalıdır.

*Konuşurken dinleyenleri gözlemek gerekir.

Eğer hatır için dinliyorlarsa derhal konuşma bırakılmalıdır.

*"Sözün tamamı ahmaka anlatılır" diye bir atasözümüz vardır. Bu durum herkesin anlayabileceği mevzular içindir. Bazı özel mevzular en ince detayına kadar anlatılması gerekebilir.

*Allah Teala iki kulak bir ağız vermiş; ki iki kez dinleyip bir kez konuşmak lazım.

Fakat dilimizi de etten ve kemikten iki duvar arkasına hapsetmiş ki rastgele konuşulmasın."

**Rastgele söylenmiş sözler rastgele yakılmış ateşe benzerler. Nasıl ki dikkatsizce yakılan ateşler bazen büyük yangınlara sebep olabiliyorsa. Dikkatsizce söylenmiş bazı sözler de büyük facialara sebep olmuş; nice ocaklar sönmüş, nice yiğitler toprağa düşmüştür.

 Atalarımız sözün nasıl söyleneceğini dair bir deyim bırakmışlar bize:

"Doha vardır öküz durdurur, doha vardır saban kırdırır"

 *Yunus Emre ne güzel demiş:

Söz ola götüre başı,

söz ola bitire savaşı,

söz ola ağulu aşı

yağ ile bal ede bir söz."

Yunus Emre'nin bu şiiri halk arasında

"söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı" şeklinde meşhur olmuştur.

 *Söz namustur" sözünü de iyi anlamak gerekir.

Efendim biz de sözü fazla uzatmayalım ki kendimizle çelişkiye düşmeyelim.

12/08/2020.  Ali USLU  - TAVŞANLI