ÇOK SORULAN BİR SORU

Bize çeşitli ortamlarda en çok sorulan sorulardan birisi şudur:

Allah Teala, Kur’an-ı Kerimin değişik ayetlerinde, mealen “Allah dilediğini hidayete erdirir, dilediğini saptırır.” buyuruyor(bakınız: İbrahim suresi/4, Müddessir /31). Bu durumda saptırdığı kişileri sorumlu tutmasını nasıl izah ediyorsunuz.

 EL-CEVAP: K.Kerim’de, bir konuda birden fazla ayet varsa, tek ayete göre karar verip yorum yapmak bizi yanlışa götürebilir. Çünkü, konuyla ilgili ayetlerin bazıları diğer ayetleri açıklıyor olabilir. Bundan dolayı konuyla ilgili diğer ayetlere ve varsa sahih hadislere de bakmak gerekir.

İşte yukarıdaki soruyla ilgili K.Kerimde değişik ayetler vardır. Mesela İsra suresi 15. Ayette : "Kim hidayet yolunu seçerse, bunu ancak kendi iyiliği için seçmiş olur; kim de hidayetten saparsa kendi zararına sapmış olur…”

Kehf suresi 29 da: "De ki hak Rabbinizdendir. Öyle ise dileyen iman etsin, dileyen inkar etsin..."

 Ra’d suresi 27.ayette: “ … De ki şüphesiz Allah dilediğini saptırır Kendisine yönelenleri de hidayete ulaştırır.”

Zümer suresi/3 de: “Şüphesiz ki Allah yalancı ve inkarcı kişiyi hidayete ulaştırmaz."

Mü’min/28 de:"…muhakkak ki Allah, haddi aşan yalancı kimseyi hidayete ulaştırmaz.” buyurulur.

 Ayrıca birçok ayette Allah Teala, zalim ve fasık toplulukları hidayete ulaştırmayacağı hatırlatılıyor.

 Bilmemiz gereken en önemli şeylerden birisi Allah Teala’nın “ el- Hakim” olmasıdır. Yani yaptığını bir hikmete binaen yapmasıdır. O’nun hidayet dilemesi de ,saptırmayı dilemesi de bir sebebe ve hikmete göredir.

Yukarıdaki Ra’d /27 de (ki aynı mevzu Şura/13 de de vardır) Allah Teala’nın kimlere hidayet dilediğinin hikmeti açıklanıyor.

 Peki, bize bildirilen hikmet neymiş? “Allah’a yönelmek"

 İsra  15. ve Kehf 29. ayetlerde bildirilen kişinin hidayete ermesi veya sapmasındaki sebeplerden birisi ve bunun hikmeti neymiş? "Kişinin tercihleri ve bu konudaki gayretleri."

 Yani kimseye torpil yok. Kişi özgür iradesiyle hidayet yolunu tercih edecek (İsra/15) ve Allah’a yönelecek. Rabbimiz de hidayeti nasip edecek.

 Meryem suresi 76 da “Allah, doğru yola gidenlerin hidayetini artırır….” buyurarak hideyette kalmanın kendi tercihimizle alakasını bildiriyor.

 Peki saptırması nasıl oluyor?

 Bu konuda yukarıda belirttiğimiz İsra 15 ve Kehf 29. ayetler yanında, Bakara suresi 26. Ayetin son bölümü bize ışık tutar:

 “…onunla Allah ancak fasıkları saptırır.” Fasık ne demek yoldan çıkan demek. (Hem yoldan çıkanlar hem de dinden çıkanlar için kullanılır.)

Allah Teala’nın bir kimseyi saptırmasının hikmeti neymiş?
O kişinin, dalalet yolunu tercih etmesi (İsra/15) ve özgür iradesiyle fasıklığı tercih etmesidir. Yoldan çıkmasıdır.

Ayrıca:

İbrahim suresi/27 de : “Allah zalimleri (haksızlık yapanları) saptırır.”

Mü’min suresi /34 de: “…işte böylece Allah, müsrif (haddini aşan,sınır tanımayan) şüpheciyi saptırır”

Mü’min suresi/74 de: “işte Allah kafirleri böylece saptırır.” buyuruyor.

 Buradaki “saptırır” ifadesini sapıklıkları içinde bırakır diye yorumlayan müfessirler de var.

 Ahzap/36 daki : “Kim Allah’a ve Rasulüne karşı gelirse apaçık bir şekilde sapıklığa düşmüş olur.” Ayetiyle bazı davranışlarımızın bizim sapmamızın nedeni olduğu açıklanır.
Hz. Musa (AS)ın kavminden bahseden Saf suresi 5. ayette "...Ne zaman ki  onlar doğru yoldan saptılar, Allah da kalplerini saptırdı. Allah fasıklar topluluğunu doğru yola iletmez." buyurarak niyetlerimizin ve davranışlarımızın kalplerimizin sapmasında ve hidayetinde ne derece önemli olduğunu bize bildirmiştir.